In de Groningse wijk Vinkhuizen, specifiek in Buurt Fier, heeft de gemeente samen met IPW Klimaatwerk een actieonderzoek uitgevoerd naar hoe particuliere verhuurders gestimuleerd kunnen worden om hun woningen te verduurzamen. Het onderzoek, uitgevoerd onder de vlag van de City Deal Energieke Wijken, richtte zich op het aanpakken van de uitdagingen rondom verduurzaming van slecht onderhouden particuliere huurwoningen en de daarmee samenhangende sociale vraagstukken.

Waarom is dit belangrijk?
Hoewel eigenaar-bewoners en sociale huurwoningen in Buurt Fier breed deelnemen aan een gemeentelijke verduurzamingsronde, blijft deelname door particuliere verhuurders sterk achter. Slechts 10 van de 46 particuliere verhuurders hebben aangegeven mee te doen. De gevolgen hiervan zijn groot:

• Huurders blijven achter in energiearmoede, met hoge stookkosten en slecht wooncomfort.
• De woningen kunnen niet worden aangesloten op het toekomstige warmtenet, gepland voor 2030.
  
  Wat zijn de belangrijkste inzichten?

Het onderzoek heeft vier cruciale lessen opgeleverd:

1. Goed verhuurderschap als motivatie:
   Verhuurders willen een goede relatie met hun huurders en zijn bereid te verduurzamen als dit bijdraagt aan die relatie. Huurders zelf zijn vaak terughoudend om verduurzaming af te dwingen uit angst de relatie te schaden.

2. Gebrek aan inzicht belemmert actie:
   Veel verhuurders missen overzicht over de kosten en baten van verduurzaming, mede door de complexiteit van nieuwe wetgeving zoals de Wet Betaalbare Huur en belastingwijzigingen in box 3.

3. Financieel haalbaar:
   Voor verhuurders "Fred" en "Anita" bleek verduurzaming niet alleen haalbaar, maar ook rendabel dankzij subsidies en waardestijging van hun woningen.

4. Morele dilemma’s:
   Verhuurders kunnen met een beter energielabel fors hogere huren vragen, wat sociale ongelijkheid kan vergroten. Dit stelt de gemeente voor een uitdaging: hoe maak je verduurzaming aantrekkelijk voor verhuurders, zonder huurders financieel te benadelen?
   
   Aanbevelingen uit het onderzoek

Om particuliere verhuurders en hun huurders te ondersteunen, biedt het rapport drie concrete stappen:

1. Geef ruimte aan rechtvaardigheidsvragen:
   Zorg dat beleid eerlijk is en zowel lasten als baten evenredig worden verdeeld.

2. Opschalen met leervermogen:
   Werk in kleine stappen en pas beleid snel aan op basis van ervaringen uit de praktijk.

3. Ondersteun verhuurders én huurders:
   Bied verhuurders begeleiding bij financiële vraagstukken en geef huurders ondersteuning om gebruik te maken van hun initiatiefrecht om verduurzaming af te dwingen.